Αποκατάσταση μετά από ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

Η λειτουργική αποκατάσταση ενός ελλείμματος μετά από ΑΕΕ βασίζεται κυρίως στη νευρολογική ανάνηψη και στην πλαστικότητα του εγκεφαλικού ιστού.

Οι διεργασίες που συνολικά συνιστούν τη νευρολογική ανάνηψη είναι:

• Υποχώρηση του οιδήματος
• Αποκατάσταση της κυκλοφορίας στην ισχαιμική penumbra
• Υποχώρηση της διάσχισης

Νευροπλαστικότητα

Η θεωρία ότι το νευρωνικό δίκτυο του εγκεφάλου τροποποιείται με βάση της εμπειρίες έχει διατυπωθεί στα μέσα του προηγούμενου αιώνα από τον Hebb, και έκτοτε, διάφορες μελέτες σε ζώα έχουν αποδείξει ότι πράγματι η πλαστικότητα του εγκεφαλικού ιστού είναι μια διαδικασία υπαρκτή σε κυτταρικό και μοριακό επίπεδο.

Σύμφωνα με μια άλλη θεώρηση της πλαστικότητας, η οποία περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Merzenich, η φλοιική εκπροσώπηση μπορεί να τροποποιηθεί τόσο με βάση τα αισθητικά ερεθίσματα, τις εμπειρίες και τη διαδικασία της μάθησης όσο και μετά από μία βλάβη στον εγκεφαλικό φλοιό, όπως αυτή που συμβαίνει μετά από ένα ΑΕΕ. Η ιδέα ότι οι παραπάνω θεωρίες εμπλέκονται στη διαδικασία αποκατάστασης των ΑΕΕ έχει προταθεί εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες και έχουν μελετηθεί με νευροαπεικονιστικές μεθόδους. Παραδείγματα υπάρχουν και στην καθημερινή ζωή, όπως για παράδειγμα, η κλασική παρατήρηση των Elbert et al, ότι στους μουσικών νυκτών εγχόρδων που ασκούνται συχνά, η περιοχή αναπαράστασης του αριστερού άκρου χεριού διατηρείται σταθερά μεγάλη, σε αντίθεση με την περιοχή αναπαράστασης του δεξιού χεριού στους ίδιους εθελοντές. Κατά αντιστοιχία, έχει περιγραφεί εκτεταμένη περιοχή αισθητικοκινητικής φλοιικής εκπροσώπησης σε τυφλούς αναγνώστες Braille η οποία μάλιστα αυξομειώνεται ανάλογα με τις μεταβολές στις συνήθειες ανάγνωσης.

Φυσική πορεία αποκατάστασης

Η νευρολογική ανάνηψη εξελίσσεται ταχύτερα στο διάστημα των τριών πρώτων μηνών μετά από ένα ΑΕΕ, ενώ μελέτες έχουν δείξει ότι η νευρολογική βελτίωση μπορεί να συνεχίζεται σε βραδύτερους ρυθμούς για τουλάχιστον 6 μήνες. Περισσότερο από το 50% όλων των ασθενών με ΑΕΕ επιτυγχάνει λειτουργική ανεξαρτησία στους διάφορους τομείς των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής, και η βελτίωση, αυτή είναι αντιστρόφως ανάλογη με την βαρύτητα της αρχικής αναπηρίας. Η βελτίωση της μυϊκής ισχύος δεν είναι συνώνυμο με τη λειτουργική ανάληψη. Τη λειτουργική ανεξαρτησία μπορεί να περιορίζουν ελλείμματα στον συντονισμό των κινήσεων, απραξίες, αισθητηριακά ελλείμματα, διαταραχές επικοινωνίας και γνωσιακές διαταραχές.

Η ημιπληγία είναι το περισσότερο μελετημένο από τα κλινικά σύνδρομα του ΑΕΕ. Η φυσική πορεία της ημιπληγίας που είναι αποτέλεσμα κάποιας μορφής απόφραξης της μέσης εγκεφαλικής αρτηρίας ακολουθεί συνήθως μια σχετικά προβλέψιμη πορεία από στερεοτυπικά γεγονότα η οποία έχει περιγραφεί από αρκετούς ερευνητές ήδη από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα.

Αμέσως μετά την έναρξη του ΑΕΕ και την απώλεια/μείωση της εκούσιας κινητικότητας εμφανίζεται και μείωση ή απώλεια των εν των βάθει τενόντιων αντανακλάσεων, ενώ εντός 48 ωρών, παρουσιάζονται αυξημένες τενόντιες αντανακλάσεις στο προσβεβλημένο ημιμόριο του σώματος. Ακολουθεί η επιστροφή και στη συνέχεια η αύξηση του μυϊκού τόνου που αντιτίθεται στη δράση της βαρύτητας και οδηγεί στην εκδήλωση της σπαστικότητας. Αυτό συνήθως αφορά τους καμπτήρες και τους προσαγωγούς στο άνω άκρο καθώς και στους εκτείνοντες και προσαγωγούς στο κάτω άκρο της ημίπληκτης πλευράς. Καθώς η σπαστικότητα αυξάνει, μπορεί να εκδηλωθεί κλόνος στον υποκνημίδιο μυ μέσα σε 1-38 ημέρες από την εκδήλωση της ημιπληγίας.

Τα στάδια της νευρολογικής ανάνηψης μετά από ημιπληγία έχουν περιγραφεί από τον Bruunstrom το 1966 και έχουν ως εξής:

1. Στάδιο της χαλαρής παράλυσης
2. Έναρξη της σπαστικότητας: Αναπτύσσονται τα συνεργικά πρότυπα των κινήσεων στο προσβεβλημένο άνω και κάτω άκρο. Με τον όρο συνέργειες περιγράφονται οι στερεοτυπικές κινήσεις ενός άκρου που χαρακτηρίζονται από αδυναμία εκτέλεσης ανεξάρτητων κινήσεων στις διάφορες αρθρώσεις και αντανακλούν την ανικανότητα του ασθενούς να προσαρμόσεις τις κινήσεις του με έναν ευέλικτο τρόπο, περιορίζοντας έτσι τη λειτουργικότητά του. Γι’αυτό το λόγο η εμφάνιση συνεργειών αποτελεί μια μορφή νευρολογικού ελλείμματος και η εξάλειψή τους αποτελεί στόχο της αποκατάστασης.
3. Ο ασθενής αρχίζει να έχει εκούσιο έλεγχο πάνω στο πρότυπο της συνέργειας. Η σπαστικότητα αυξάνει.
4. Κάποια κινητικά πρότυπα εκτός συνεργειών τελειοποιούνται, ενώ οι τελευταίες εξακολουθούν να κυριαρχούν στην κίνηση του ασθενούς γενικότερα. Η σπαστικότητα αρχίζει να μειώνεται.
5. Εφόσον η βελτίωση συνεχιστεί, αναπτύσσονται περισσότερες κινήσεις εκτός των συνεργικών προτύπων τα οποία αρχίζουν να εξασθενούν. Παράλληλα παρατηρείται περαιτέρω μείωση της σπαστικότητας.
6. Εξαφάνιση της σπαστικότητας, ανεξάρτητες κινήσεις στις αρθρώσεις, αποκατάσταση συντονισμού κινήσεων.
7. Φυσιολογική κινητικότητα.

Η εμφάνιση αυτών των σταδίων παρόλο που έχει παρατηρηθεί ότι συμβαίνει στην πλειονότητα των ασθενών με ισχαιμικό ΑΕΕ στην περιοχή της μέσης εγκεφαλικής αρτηρίας, εντούτοις δεν έχει βρεθεί να έχει γραμμική συσχέτιση με τον χρόνο.

Προγνωστικοί παράγοντες για την αποκατάσταση

Έχει βρεθεί ότι σε ασθενείς με ΑΕΕ που περιλαμβάνει κάποιας μορφής απώλεια της κινητικότητας από το άνω άκρο, εκείνοι που ήταν σε θέση να εκτελούν εκούσια οποιαδήποτε κίνηση έκτασης στο δείκτη και οποιαδήποτε κίνηση απαγωγής του ώμου στο ημίπληκτο άνω άκρο τη δεύτερη ημέρα μετά το αρχικό συμβάν είχαν 60% πιθανότητες να ανακτήσουν πλήρη λειτουργικότητα του άνω άκρου στους 6 μήνες, ενώ αντίστοιχα για τους ασθενείς χωρίς αυτή την εκούσια κινητικότητα η πιθανότητα ήταν 25%.

Άλλοι προγνωστικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργική έκβαση μετά από ένα ΑΕΕ περιλαμβάνουν την βαρύτητα του αρχικού επεισοδίου (ανικανότητα ή μικρή ικανότητα σύλληψης στις 4 εβδομάδες σχετίζεται με πτωχή πρόγνωση), μειωμένο επίπεδο συνείδησης, σακχαρώδης διαβήτης, καρδιακή συννοσηρότητα, μεγάλη ηλικία, καθυστέρηση στην αντιμετώπιση του ΑΕΕ, καθυστέρηση στην έναρξη της αποκατάστασης, αμφοτερόπλευρες ημισφαιρικής βλάβες, προηγούμενο ΑΕΕ, προηγούμενη αναπηρία, σοβαρή οπτικοχωρική αγνωσία, οπτικά και άλλα αισθητηριακά ελλείμματα, γνωσιακό έλλειμμα και ακράτεια ούρων που διαρκεί περισσότερο από 1-2 εβδομάδες.

Κάθε ασθενής, ακόμα κι εκείνοι στους οποίους υπάρχει περιορισμένο προσδόκιμο αποκατάστασης έχουν να ωφεληθούν από τη συμμετοχή τους σε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης. Μπορούν να ενταχθούν σε ένα πρόγραμμα με στόχο την εκπαίδευση στις αυτομεταφορές, την εκπαίδευση σε τεχνικές ορθοστάτησης ώστε να μειωθεί το μέγεθος της βοήθειας που χρειάζονται από τον φροντιστή για να ορθοστατήσουν. Τέτοιες αλλαγές μπορούν να έχουν μεγάλο όφελος και στην ποιότητα ζωής ολόκληρης της οικογένεια αλλά και να άρουν σημαντικούς περιορισμούς στην πρόσβαση του ασθενούς τόσο σε χώρους του σπιτιού όσο και να βελτιώσουν τη ζωή του εκτός αυτού.

Χρόνος έναρξης κινητοποίησης μετά από ΑΕΕ

Πολυάριθμες δημοσιευμένες κατευθυντήριες οδηγίες για την κινητοποίηση μετά από ΑΕΕ, συνιστούν έγκαιρη έναρξη και σε επαρκή ένταση μετά το αρχικό επεισόδιο, χωρίς όμως να προσδιορίζεται ακριβώς ποσοτικά ούτε ο χρόνος της έναρξης ούτε η απαιτούμενη ένταση της κινητοποίησης. Το βασικό σκεπτικό πίσω από αυτή τη σύσταση είναι η πρόληψη ή μείωση των επιπλοκών που σχετίζονται με την παρατεταμένη κατάκλιση (λοιμώξεις, εν των βάθει φλεβοθρομβώσεις, πνευμονική εμβολή και άλλα) καθώς οι ασθενείς που νοσηλεύονται σε οργανωμένες μονάδες εγκεφαλικών υποφέρουν λιγότερο συχνά από αυτού του είδους τις επιπλοκές και αυτό έχει αποδοθεί στην πρωιμότερη και πιο εντατική κινητοποίηση και αποκατάσταση. Επιπλέον, προκλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει μια μεγάλης ευαισθησίας περίοδος μεγάλης νευροπλαστικότητας πολύ νωρίς μετά από ένα ΑΕΕ, η οποία μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, γεγονός που γεννά την υπόθεση ότι η πρωιμότερη έναρξη της κινητοποίησης μπορεί να οδηγεί σε καλύτερο μετέπειτα επίπεδο λειτουργικότητας του ασθενούς.

Από την άλλη, σε μία συστηματική ανασκόπηση μελετών κατά τις οποίες μετρήθηκε η ενδοκράνια αιματική ροή σε διάφορες θέσεις της κεφαλής, βρέθηκε ότι η ανύψωση του πάνω μέρους του σώματος κατά 30 μοίρες σε ασθενείς με μεγάλη απόφραξη της μέσης εγκεφαλικής αρτηρίας μείωνε την ταχύτητα ροής του αίματος, ιδιαίτερα σε εκείνους στους οποίους η απόφραξη ήταν εξελισσόμενη, ενώ άλλη ομάδα ερευνητών έδειξαν ότι η τοποθέτηση της κεφαλής οριζόντια οδηγούσε σε αύξηση της ροής του αίματος στο ίδιο αγγείο. Επίσης, η ορθοστατική υπόταση που εμφανίζεται σε περίπου 10% των ασθενών με μέτριο ή σοβαρό ΑΕΕ θα μπορούσε θεωρητικά να θέσει σε κίνδυνο την αιμάτωση της ισχαιμικής penumbra όταν ο ασθενής κινητοποιηθεί πολύ νωρίς μετά το αρχικό συμβάν. Παρ’όλα αυτά, μελέτες που να σχετίζουν αυτές τις πρακτικές με την τελική λειτουργική αποκατάσταση του ασθενούς δεν υπάρχουν.

Σε κάθε περίπτωση,  πρέπει η κινητοποίηση να μη λαμβάνει χώρα πριν περάσουν 5 ώρες από το ΑΕΕ καθώς κάτι τέτοιο έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερα ανεπιθύμητα συμβάματα σε σχέση με τους ασθενείς στους οποίους η κινητοποίηση γινόταν αργότερα.

Αποκατάσταση κινητικότητας

Περίπου τα δύο τρίτα των ασθενών με ΑΕΕ έχουν δυσκολία στη βάδιση και στην κινητικότητα. Η ελάττωση ή απώλεια της κινητικότητας αποτελεί μια από τις πιο καταστροφικές συνέπειες του ΑΕΕ, και η αποκατάσταση της αυτομεταφοράς, ιδιαίτερα της βάδισης είναι ένα από τα πάγια αιτήματα των ασθενών που προσέρχονται σε ένα τμήμα αποκατάστασης μετά από ΑΕΕ. Στον όρο κινητικότητα συμπεριλαμβάνονται εκτός της βάδισης και άλλες δραστηριότητες σχετιζόμενες με τη βάδιση όπως η ορθοστάτηση από την καθιστή θέση, η άνοδος και κάθοδος κλίμακας, η αλλαγή θέσης στο κρεβάτι, οι αυτομεταφορές (από το κρεβάτι σε αμαξίδιο και το αντίστροφο), η χρήση αμαξιδίου μετά από ΑΕΕ.

Κλασική φυσικοθεραπεία

Ένας μεγάλο αριθμός μελετών έχει δείξει βελτίωση της βάδισης και της κινητικότητας γενικότερα μετά από την εφαρμογή προγραμμάτων κλασικής φυσικοθεραπείας. Η κλασική φυσικοθεραπεία περιλαμβάνει προγράμματα ασκήσεων για τη διατήρηση του εύρους κίνησης των αρθρώσεων, την κινητοποίηση στο κρεβάτι κι εκτός αυτού, τη λήψη και διατήρηση καθιστής και όρθιας θέσης, ασκήσεις ενδυνάμωσης, τεχνικές αυτομεταφοράς, καθώς και αερόβια άσκηση. Αυτές οι κλασικές τεχνικές στοχεύουν στη βελτίωση του νευρομυίκού ελέγχου και τον συντονισμό των κινήσεων και βασίζονται στην ανάγκη επανάληψης συγκεκριμένων κινήσεων που εμπλέκονται σε καθημερινές δραστηριότητες σχετικές με τη στάση, τη βάδιση και την αυτομεταφορά.

Βασικές παράμετροι κατά την εφαρμογή των προγραμμάτων φυσικοθεραπείας με σκοπό τη βελτίωση της κινητικότητας είναι οι εξής:

• Οι ασκήσεις πρέπει να είναι σχετικές με τις δραστηριότητες που στοχεύουν να βελτιώσουν
• Ο βαθμός δυσκολίας της άσκησης πρέπει προοδευτικά να αυξάνεται
• Οι ασκήσεις να έχουν επαρκή ένταση, συχνότητα και διάρκεια
• Οι ασκήσεις να γίνονται με τη σωστή χρονολογική σειρά

Αυτές οι παράμετροι είναι σημαντικές όχι μόνο για τα προγράμματα κλασικής φυσικοθεραπείας, αλλά και για τα προγράμματα που περιλαμβάνουν εκπαίδευση στη βάδιση με ή χωρίς μηχανική υποβοήθηση. Έτσι, η φυσικοθεραπεία στα αρχικά στάδια πρέπει να περιλαμβάνει βελτίωση της όρθιας θέσης, ασκήσεις ισορροπίας και αλλαγές του κέντρου βάρους από το ένα πόδι στο άλλο. Όταν εγκατασταθεί η σπαστικότητα και εμφανιστούν τα συνεργικά πρότυπα βάδισης μπορούν να αρχίσουν οι ασκήσεις βάδισης με ή χωρίς κάποιο βοήθημα βάσισης (π.χ. βακτηρία ή περιπατητήρας), ορθώσεις (π.χ. κνημοποδική όρθωση) και φυσική υποστήριξη από τον φυσικοθεραπευτή.

Εκπαίδευση στη βάδιση με μηχανική υποβοήθηση

Η επανεκπαίδευση στο αντικείμενο της βάδισης με μηχανική υποβοήθηση περιλαμβάνει την άσκηση του ασθενούς πάνω σε ηλεκτρικό διάδρομο με ή χωρίς υποστηρίξη του βάρους του σώματος με τη βοήθεια ανάρτησης, και με ή χωρίς μηχανική υποβοήθηση του παρετικού κάτω άκρου στο βηματισμό από φυσικοθεραπευτή, ενώ υπάρχει η δυνατότητα να εφαρμόζονται επιπλέον ρομποτικά συστήματα (εξωσκελετοί) για την υποβοήθηση του κάτω άκρου. Σε πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση βρέθηκε ότι η άσκηση σε ηλεκτρικό διάδρομο με υποστήριξη του βάρους σώματος από ανάρτηση καθώς και η παραδοσιακή εκπαίδευση βάδισης εντός κι εκτός διζύγου είχαν την ίδια αποτελεσματικότητα στη βελτίωση της βάδισης και των αυτομεταφορών σε μη περιπατητικούς ασθενείς μετά από ΑΕΕ. Φαίνεται πάντως πως οι συσκευές μηχανικής υποβοήθησης της βάδισης έχουν καλύτερα αποτελέσματα όταν χρησιμοποιούνται νωρίς μετά το αρχικό συμβάν (<3 μήνες) και οδηγούν σε καλύτερα αποτελέσματα σε σύγκριση με την άσκηση στη βάδιση εντός κι εκτός διζύγου. Μία άλλη ομάδα ερευνητών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εκπαίδευση με ρομποτικά συστήματα βοηθούσε τους ασθενείς να αποκτήσουν καλύτερη ισορροπία στην όρθια θέση, αλλά δεν υπήρχαν αρκετά στοιχεία υπέρ της υπόθεσης ότι αυτού του είδους η θεραπεία υπερτερεί έναντι της κλασικής φυσικοθεραπείας. Σε γενικές γραμμές, οι ρομποτικές θεραπείες παραμένουν ένας πολλά υποσχόμενος τομέας της αποκατάστασης σαν συμπλήρωμα της συμβατικής εκπαίδευσης στη βάδιση.

Ορθώσεις και βοηθήματα βάδισης

Τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα βοηθήματα μετά από ΑΕΕ είναι:

• Απλή βακτηρία
• Βακτηρία τριών ή τεσσάρων σημείων στο έδαφος
• Περιπατητήρες τύπου «π» ή Rollator
• Αμαξίδια

Αρθρώσεις

Συχνό πρόβλημα για ασθενείς με ΑΕΕ είναι η μόνιμη πελματιαία κάμψη του άκρου ποδός, που οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων όπως η αδυναμία στους ραχιαίους καμπτήρες του ποδός, ο αυξημένος τόνος σε μύες όπως ο υποκνημίδιος, ο γαστροκνήμιος και ο οπίσθι κνημιαίος, αλλά και ρικνώσεις μαλακών μορίων που επηρεάζουν την κινητικότητα στην ποδοκνημική άρθρωση. Η χρήση ποδοκνημικής όρθωσης μπορεί να βελτιώσει τη βάδιση σε ασθενείς που εμφανίζουν πελματιαία κάμψη του άκρου πόδα κατά τη φάση αιώρησης της βάδισης, μειώνει τον κίνδυνο πτώσεων.

Ηλεκτρικός ερεθισμός

Οι τρόποι χρήσης του ηλεκτρικού ερεθισμού μπορούν να διακριθούν ευρέως σε δύο κατηγορίες. Στο λειτουργικό ερεθισμό (Functional Electrical Stimulation – FES) και θεραπευτικό ηλεκτρικό ερεθισμό (Therapeutic Electrical Stimulation – TES).

Στο λειτουργικό ηλεκτρικό ερεθισμό προκαλείται μυϊκή σύσπαση με σκοπό να ενισχυθεί η απόδοση σε κάποια δραστηριότητα κατά τη διάρκεια του ερεθισμού. Ένα τέτοιο παράδειγμα μπορεί να είναι ο ερεθιστής του περονιαίου νεύρου που χρησιμοποιείται σαν εναλλακτική του κνημοποδικού κηδεμόνα στην πτώση άκρου ποδός σε ασθενείς με ΑΕΕ. Οι συσκευές αυτές διεγείρουν τον υγιή κατώτερο κινητικό νευρώνα με τη βοήθεια επιφανειακού ηλεκτροδίου με σκοπό τη σύσπαση του παρετικού μυός. Με σκοπό να γίνει το αποτέλεσμα περισσότερο λειτουργικό, υπάρχουν πολυκαναλικές συσκευές λειτουργικού ηλεκτρικού ερεθισμού οι οποίες είναι σε θέσει να διεγείρουν περισσότερους μύες σε μια προγραμματισμένη αλληλουχία, καθιστώντας, έτσι, δυνατή την εκτέλεση λειτουργικών κινήσεων. Για το άνω άκρο, τέτοιες συσκευές μπορούν να προγραμματιστούν να ερεθίσουν πολλαπλές μυϊκές ομάδες και να οδηγήσουν το άκρο χέρι σε κινήσεις γροθιάς, σύλληψης ή τσιμπήματος. Έτσι, ένας ημιπληγικός ασθενής μπορεί να καταστεί ικανός να κρατήσει ένα ποτήρι, ένα βιβλίο ή να χειριστεί μικρότερα αντικείμενα όπως κλειδί, κουτάλι, μολύβι. Με συσκευές ηλεκτροδιέγερσης που περιλαμβάνουν επιπλέον εξοπλισμό επιφανειακής ηλεκτρομυογραφίας για την ανίχνευση εκούσιας κίνησης μπορεί να πραγματοποιηθεί νευρομυϊκή εκπαίδευση μέσω οπτικής ή ακουστικής βιοανατροφοδότησης (biofeedback).

Ο θεραπευτικός ηλεκτρικός ερεθισμός περιλαμβάνει συνεδρίες διαδερμικού ερεθισμού περιφερικών νεύρων με σκοπό την πρόκληση μυϊκής σύσπασης με ή χωρίς ταυτόχρνη εκούσια σύσπαση από τον ασθενή. Έχει βρεθεί συσχέτιση της θεραπείας με ηλεκτρικό ερεθισμό και της βελτίωσης της μυϊκής ισχύος σε ασθενείς με ΑΕΕ, καθώς και βελτίωση της λειτουργικότητάς τους μέχρι και 4 εβδομάδες μετά το τέλος της θεραπείας. Το κατά πόσο μπορεί να διατηρηθεί αυτό το αποτέλεσμα μακροπρόθεσμα είναι ένα ερώτημα που μένει να απαντηθεί από μελλοντικές έρευνες.

Άλλες πρακτικές αποκατάστασης

Εικονική πραγματικότητα: Οι θεραπείες με τη βοήθεια συστημάτων εικονικής πραγματικότητας βασίζονται στη θεωρία ότι ένα περισσότερο ενδιαφέρον περιβάλλον άσκησης μπορεί να οδηγεί τους ασθενείς να σκούνται με περισσότερο ενδιαφέρον κι επομένως, ισχυρότερο κίνητρο

Νευροφυσιολογικές προσεγγίσεις: Οι θεωρίες τους εστιάζουν στην τροποποίηση του μυϊκού τόνου και στην ομαλοποίηση των προτύπων συνέργειας με σκοπό την εγκατάσταση προτύπων κίνησης πιο κοντά στο φυσιολογικό.

Contraint Induced Movement Therapy (CIMT): Η μέθοδος αυτή αφορά κυρίως την αποκατάσταση της λειτουργίας του άνω άκρου. Βοηθά να ξεπεραστεί η εγκατεστημένη «μη χρήση» του ημίπληκτου άνω άκρου μετά από ΑΕΕ, με την προϋπόθεση να υπάρχει κάποια ελάχιστη κινητικότητα σε αυτό.

Μη επεμβατικές μέθοδοι διέγερσης του εγκεφάλου: Αυτές περιλαμβάνουν τον διακρανιακό μαγνητικό ερεθισμό και τη διακρανιακή διέγερση με συνεχές ηλεκτρικό ρεύμα. Είναι πολλά υποσχόμενες μέθοδοι που βρίσκονται ακόμα υπό διερεύνηση σχετικά με τα ακριβή θεραπευτική πρωτόκολλα και τη σχέση κόστους-οφέλους. Μέχρι στιγμής, πάντως, οι μέθοδοι αυτές φαίνεται να οδηγούν σε βελτίωση της μυϊκής ισχύος της τάξης του 20% για βραχύ όμως χρονικό διάστημα μετά τη θεραπεία.

Βιβλιογραφία:
XV. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΑΕΕ 
Ελένη Σολιδάκη, Νικόλαος Ρούσσος, Μάρκος Σγάντζος